Waardeer het water in Amsterdam

2 maart 2021

Op 22 maart van elk jaar vieren we Wereldwaterdag, waarbij water wordt gevierd en aandacht wordt gevraagd voor de wereldwijde watercrisis. Omdat Amsterdam een stad vol water en grachten is, is de kwaliteit van het water belangrijk voor iedereen in de stad. Met meer dan 100 km aan grachten en meer dan 1900 bruggen weet de stad Amsterdam wel het een en ander over watermanagement.

Ooit was de Dam van Amsterdam een dam tussen de Amstel en de Zuiderzee, waaraan de stad zijn naam te danken heeft. Toch is het tegenwoordig een van de weinige plekken in de stad die je niet per boot kunt bereiken, het dichtstbij is het Damrak, de Oudezijds Voorburgwal of het Singel.

Grachten in Amsterdam

De eerste grachten werden gegraven voor de waterhuishouding en als verdedigingswerken van de stad. Naarmate de stad groeide en de stadsmuren verder naar buiten werden verplaatst, werden de opeenvolgende vestinggrachten onderdeel van de binnenstad en werden ze hergebruikt als grachten om te helpen bij het lokale vervoer van handelswaar. Dit gaf de stad haar unieke uiterlijk en grachtengordel.

In de 17e eeuw groeide de Nederlandse handel exponentieel, in een tijd die bekend werd als de Gouden Eeuw voor het land, en er werd een ambitieus project gestart dat 50 jaar in beslag nam. Dit project creëerde de vier belangrijkste grachten van de stad en de grachtenpanden die aan hun oevers staan, de Herengracht, Keizersgracht, Prinsengracht en Singel.

Kwaliteit van het water

In het verleden hebben Amsterdam en haar inwoners het water dat door de stad stroomde niet op de juiste waarde geschat. Honderden jaren lang werden de grachten behandeld als vuilnisbelten en riolen en tot halverwege de 19e eeuw stond het water in de grachten stil, wat niet hielp om van de stank af te komen.

Maar vandaag de dag is het water in Amsterdam schoner dan het ooit is geweest. Het schoonhouden van het grachtenstelsel begon met de bouw van het stoomgemaal Zeeburg in 1879. Het gemaal spoelde de stad door met schoon water uit de Zuiderzee. En de situatie werd verder verbeterd toen de binnenstad in 1935 op de riolering werd aangesloten, al duurde het tot 1987 voordat de hele grachtengordel was aangesloten.

Tegenwoordig gaan 14 van de 16 bestaande watersluizen rond de stad drie keer per week dicht, zodat schoon water uit het IJsselmeer kan worden rondgepompt. De stroming die door de pompen ontstaat, duwt het vuile water door de open sluizen aan de andere kant van de stad naar buiten.

Maar er is meer dan vuil in de Amsterdamse waterwegen, één van die dingen is heel specifiek Nederlands. Elk jaar worden tussen de 12.000 en 15.000 fietsen uit de grachten gehaald door schuiten met daarop kranen gemonteerd. Lokaal staat dit schoonmaak proces bekend als fiets vissen.

Het schonere water heeft weer leven in de grachten gebracht. Ongeveer 20 verschillende soorten vissen en krabben leven onder het wateroppervlak en zij trekken watervogels aan zoals reigers, eenden, meerkoeten, meeuwen en zelfs aalscholvers. Maar het zijn niet alleen vissen die in de grachten zwemmen.

Ook mensen zwemmen nu af en toe door de stad. Zoals tijdens de Amsterdam City Swim, een liefdadigheidsevenement waarbij geld wordt ingezameld voor de bestrijding van ALS. Belangrijk om te weten: zwemmen in de grachten is illegaal en je loopt het risico op een boete van 140 euro. Als je in de zomer last hebt van de Amsterdamse hitte, volg dan het voorbeeld van de bewoners van de stad over waar je het beste kunt zwemmen.